Το κείμενο που ακολουθεί είναι κείμενο των αρχαιολόγων Τ. Χατζηευθυμίου και Μ Παναγιωτόπουλου. Μας το έστειλαν ως άποψη επί ενός δημοσίου Έργου που δόθηκε στην δημοσιότητα, για να συμβάλλουν στην συζήτηση της Κυριακής

Με την ανάρτηση του σχεδίου της Προγραμματικής Σύμβασης για την ανάδειξη του Αρχαιολογικού Χώρου της Ακαδημίας Πλάτωνος που εγκρίθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Αθηναίων, έχουμε στη διάθεσή μας την περιγραφή ενός πραγματικά “εμβληματικού έργου”.

Στο κείμενο των 53 σελίδων, περιγράφεται ένα πράγματι τεράστιο έργο, ένα έργο όμως που κάθε άλλο παρά αποτελεί έργο ανάδειξης αρχαιολογικού χώρου. Το έργο που εγκρίνεται και πανηγυρικά διαφημίζεται, είναι ένα έργο διαμόρφωσης ενός δημοτικού πάρκου με ιδιαίτερα χαμηλού επιπέδου αισθητικές παρεμβάσεις αλλά και ουσιαστικές παραχωρήσεις του ιστορικού χαρακτήρα του κηρυγμένου χώρου.

Είναι εντυπωσιακό ότι στο κείμενο η περιγραφή των υποέργων γίνεται με πολύ λιτό, επιγραμματικό και εξαιρετικά προσεκτικό τρόπο. Προχωρώντας όμως παρακάτω, στους πίνακες όπου αναλύονται τα υποέργα στα επιμέρους αντικείμενά τους, τότε βλέπουμε ότι αυτό που έχει εξαγγελθεί, δεν είναι και αυτό που θα γίνει.

Από μία προσεκτική ανάγνωση των στοιχείων που αναρτήθηκαν προκύπτουν τα εξής:
Το έργο για την “ανάδειξη του Αρχαιολογικού Χώρου της Ακαδημίας Πλάτωνος”, σαφώς δεν είναι ένα αρχαιολογικό έργο, αλλά μία συντριπτική επέμβαση που ασεβεί έναντι των αρχαίων, του φυσικού τοπίου κτου ιστορικού τοπίου αλλά και της περιοχής όπως είναι σήμερα. Μιάς περιοχής που διατηρεί θύλακες ξεχασμένου αθηναϊκού τοπίου που πολύ δύσκολα, βρίσκει πιά κανείς σε αυτή την πόλη. Κι όλα αυτά για τους εξής λόγους:

1. Τα μνημεία της Ακαδημίας Πλάτωνος, αποτελούν ένα απλώς εντοπισμένο αλλά σχεδόν

παρθένο πεδίο για ανασκαφική και επιστημονική έρευνα. Ουδείς γνωρίζει το χαρακτήρα τους, την έκτασή τους και την πιθανή συμπλοκή τους. Στη δομή του Έργου αυτού που επαγγέλεται την ανάδειξη του χώρου και των μνημείων δεν έχουν καν ενταχθεί αρχαιολογικές διανοίξεις και ανασκαφικοί έλεγχοι, οι οποιοι θα έπρεπε να προηγηθούν μιάς τέτοιας μείζονος επέμβασης στο χώρο των μνημείων. Η απαράδεκτη αυτή παράλειψη, σε συνδυασμό με την ευρεία χρήση εκσκαφικών μηχανημάτων κάθε είδους, η οποία προβλέπεται σε όλα τα υποέργα, αποτελεί πρωτοφανή τρόπο προσέγγισης της έννοιας της “ανάδειξης” σε χώρο με άγνωστες υποκείμενες αρχαιότητες ο οποίος μάλιστα είναι κηρυγμένος κατά κύριο λόγο απαλλοτριωμένος από το ελληνικό δημόσιο είτε παραχωρημένος ως προς κάποια τμήματα για αρχαιολογικό σκοπό.

2. Το έργο που διαφημίστηκε ως ένα έργο που θα αναβαθμίσει και θα δημιουργήσει πνεύμονα πρασίνου, αποτελεί έγκλημα για το φυσικό τοπίο, για τον πνεύμονα που ήδη υπάρχει, καθώς στο βωμό της “ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου”, θα φυτευθούν 334 δέντρα, αλλά θα κοπούν 580 (!!), πολλά εκ των οποίων με ύψος άνω των τεσσάρων μέτρων (!!). Εξ αυτών μόνο τα 64, θυσιάζονται για την “επιστήμη” καθώς αφορούν την περιοχή του Περιστυλίου, όπου, όπως αναφέρεται στο κείμενο, “θα διενεργηθεί ανασκαφή για την αποκάλυψη του οικοδομήματος του Περιστυλίου και των λοιπών αρχιτεκτονικών καταλοίπων του Τομέα, που σήμερα δεν είναι ορατά”. Όμως τί ανασκαφή θα είναι αυτή σε αυτό το ένα και μοναδικό αρχαιολογικό υποέργο;

3. Για την ανασκαφή αυτού του πλέον κρίσιμου από τα ορατά σήμερα μνημεία του αρχαιολογικού χώρου οι πίνακες, παρά τις κομψές εξαγγελίες, λένε την αλήθεια. Για την περιοχή του Περιστυλίου προβλέπουν μόνο “αποχωματώσεις” και όχι ανασκαφικές εργασίες, ενώ το προσωπικό που θα διενεργήσει την “ανασκαφή” θα απαρτίζεται από 18 εργάτες και έναν αρχαιολόγο. Με δεκαοκτώ εργάτες και έναν αρχαιολόγο δεν μπορεί να διενεργηθεί ανασκαφική έρευνα σε ένα μνημείο, με όρους έστω και στοιχειωδώς επιστημονικά αποδεκτούς. Οδηγείται κανείς στο συμπέρασμα ότι είτε δεν σκοπεύουν να ερευνήσουν και να αποκαλύψουν το μνημείο όπως εξήγγειλαν, είτε σκοπεύουν να το αποκαλύψουν χωρίς να τηρήσουν στοιχειώδεις όρους ανασκαφικής μεθοδολογίας.

4. Αλγεινή εντύπωση προξενεί το επίπεδο της αισθητικής στην οποία κινείται το “εμβληματικό έργο” το οποίο ανταγωνίζεται το πολύτιμο χώμα, που τόσο δύσκολα βρίσκει κανείς μέσα σε αυτήν την πόλη και το καλύπτει με κακόγουστες μαρμάρινες πλατείες με επιγραφές (!!) και με εκτεταμένη χρήση γκρίζου σκληρού μαρμάρου με το οποίο στρώνονται αρκετές περιοχές μέσα στον αρχαιολογικό χώρο, οι οποίες μάλιστα πρωτοφανώς βαφτίστηκαν με ονόματα οιονεί αρχαιολογικά π.χ. “Πλατείας Αρχαίας Οδού”, “Είσοδος” έτσι ώστε να συνδέονται με ένα υποτιθέμενο “τοπόσημο”, τη στιγμή που η επιστήμη δεν γνωρίζει απολύτως τίποτα για όλα αυτά. Προφανώς, ο σχεδιασμός του εμβληματικού έργου της “ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου”, έγινε από ανθρώπους που δεν είχαν καμμία γνώση του χαρακτήρα του αρχαιολογικού χώρου αλλά και της περιοχής. Η Αρχαία Ακαδημία και η Ακαδημία του Πλάτωνα, βρισκόταν στον αντίποδα του μνημειώδους, στον αντίποδα του υλικού αποτυπώματος. Στρώνοντας μάρμαρα, και επιγραφές με πλατωνικές ρήσεις, οι εμπνευστές του σχεδίου, προσβάλλουν βάναυσα το χώρο, παραβιάζοντας την απλότητα του τοπίου και τον αρχαιολογικό χαρακτήρα του, τον οποίο υποτίθεται ότι θέλουν να “αναδείξουν”.

5. Η υλικοτεχνική υποδομή με την οποία συμβάλλει στην “ανάδειξη” ο Δήμος είναι, παρά τις μεγαλόστομες εξαγγελλίες κάτι πολύ απλό: ευτελή παγκάκια, πλαστικοί κάδοι σκουπιδιών, πλαστικά όργανα για την παιδική χαρά. Και με κάτι άλλο..ένα “σκάμμα παιχνιδιού δίπλα στην παιδική χαρά”. Η περίπτωση του αινιγματικού “σκάμματος παιχνιδιού” που αναφέρεται στο κείμενο και το οποίο προφανώς έτσι περιγράφηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της εγκριτικής διαδικασίας του σχεδίου από το ΥΠΠΟΑ, ίσως μοιάζει ασήμαντη, όμως δεν είναι. Γιατί δείχνει κάτι. Στον πίνακα που δημοσιεύθηκε βλέπουμε ότι το “σκάμμα παιχνιδιού”, είναι ένα γήπεδο BOCCI. Γιατί μεταμφιέστηκε το γήπεδο BOCCI σε “σκάμμα παιχνιδιού δίπλα στην παιδική χαρά”; Αν ερωτηθούν τα μέλη του ΚΑΣ, θα γνωρίζουν ότι γνωμοδότησαν θετικά για την κατασκευή γηπέδου BOCCI στο πλαίσιο έργου ανάδειξης ενός αρχαιολογικού χώρου; Και γιατί έχει τόση σημασία; Γιατί αποτελεί αντιαισθητική νίκη πολιτευτών του τύπου της Ελλάδας του ’50, που εκλέγονται στην περιοχή και οι οποίοι από χρόνια το είχαν υποσχεθεί στους ψηφοφόρους τους και είχαν δοκιμάσει και παλιότερα την υφαρπαγή τμήματος του χώρου για να γίνει αυτό το γήπεδο.

6. Με την αναβίωση της υπόθεσης της κατασκευής του Μουσείου μέσα στον αρχαιολογικό χώρο, το έργο αυτό βάζει τον θεμέλιο λίθο στην μετατροπή της Ακαδημίας Πλάτωνος σε “υπερτοπικό πόλο έλξης…” κτλ. Δημιουργώντας έναν τέτοιο “πόλο έλξης” “για να στεγάσουν τα αρχαία”, στην πραγματικότητα έναν πόλο εξαιτίας του οποίου απογειώνεται η αξία των ακινήτων γύρω από τον αρχαιολογικό χώρο,αλλά και στην ευρύτερη περιοχή, αυξάνεται δραματικά το αγοραστικό ενδιαφέρον γι αυτή τη γή και προσελκύονται επενδυτές που φυσικά θα θελήσουν να επωφεληθούν από την “μείζονα πολιτιστική επέμβαση”.Αυτό θα συμβεί σε μία περιοχή ανώριμη σε επίπεδο πολεοδομικού σχεδιασμού, με χρήσεις γής εγκατεστημένες επί χρόνια στην ιστορική περιοχή, χρήσεις οι οποίες από καιρό θα έπρεπε να έχουν μεταβληθεί υπό το πρίσμα της προστασίας του αρχαιολογικού χώρου και των θυλάκων αθηναϊκής γειτονιάς που τον περιβάλλουν. Σήμερα, μετά την εξαγγελία του “εμβληματικού έργου” και της κατασκευής του μουσείου, δυστυχώς κατά πα ́σα πιθανότητα η από χρόνια αναμενόμενη πολεοδομική αναδιαμόρφωση να γίνει, όχι πιά για την προστασία του αρχαιολογικού χώρου και τη διαφύλαξη της περιοχής, αλλά για την εξυπηρέτηση των αναγκών του μουσείου και του οργανισμού γύρω του. Γιατί έτσι ακριβώς θεωρούμε ότι μεταφράζεται αυτό το “εμβληματικό έργο” “ανάδειξης του Αρχαιολογικού Χώρου της Ακαδημίας Πλάτωνος”. Το έργο αυτό μετατρέπει έναν τεράστιο αρχαιολογικό χώρο που αποτελεί σήμερα μέσα ο ίδιος φυσικό άλσος, σε έναν τεχνητό οργανισμό μέσα στον οποίο θα τοποθετηθεί εν συνεχεία το μουσείο και ο οποίος θα πλαισιώνει το μουσείο. Καμμία σημασία δεν δίδεται στα ίδια τα μνημεία, γεγονός πρωτοφανές καθώς ο ένας εκ των συμβαλλομένων στην Προγραμματική Σύμβαση είναι το ίδιο το ΥΠΠΟΑ. Τα μνημεία, δεν ερευνώνται αρχαιολογικά αλλά “αποχωματώνονται” όπως τίμια αποκαλύπτουν οι πίνακες που δημοσιεύθηκαν. Μνημεία μή ανεσκαμμένα γίνονται “προσβάσιμα”. Γιατί; Γιατί τα μνημεία αυτά αποτελούν ένα ιδεώδες σκηνικό για το υπερτοπικό μουσείο. Πρόκειται για μία αρχαιολογική εγκατάσταση, ένα κυνικό installation στην μεγάλη αυλή του υπερτοπικού μουσείου που θα γίνει πόλος έλξης..κτλ κτλ. Πρίν από έναν χρόνο θα λέγαμε ότι είναι η πρώτη φορά που αρχαιότητες αντιμετωπίζονται με τόσο βαθιά κυνικό τρόπο, δυστυχώς όμως προηγήθηκε η Ακρόπολη.

Δυστυχώς η υπόθεση της Ακαδημίας Πλάτωνος ακολουθεί μία κλασική συνταγή άγριας εκμετάλλευσης της ελεύθερης γής, που ακολουθήθηκε ιστορικά σε ολόκληρο το αθηναϊκό πεδίο εδώ και δεκαετίες: Αφήνουμε έναν τόπο να ρημάξει και να “υποβαθμιστεί” και εν συνεχεία με ακριβές εργολαβίες, τον καθιστούμε αγνώριστο πάντα με αποτέλεσμα έναν ευεργετικό αντίκτυπο στην αξία της γής και στην “αγορά” της. Αυτοί που διαπιστώνουν σήμερα την εγκατάλειψη του αρχαιολογικού χώρου της Ακαδημίας και ανοίγουν την πόρτα στη συνδιαχείριση με τον Δήμο και μία ΑΕ, είναι αυτοί οι ίδιοι που είναι υπεύθυνοι γι αυτήν την εγκατάλειψη. Η πλέον κραυγαλέα έκφραση αυτής της πολιτικής είναι η επί θύραις αλλαγή του νομικού καθεστώτος μεγάλων μουσείων.

Το έργο “ανάδειξη του Αρχαιολογικού Χώρου της Ακαδημίας Πλάτωνος” είναι μιά απάτη κι ένα έγκλημα. Η Ακαδημία Πλάτωνος και τα αρχαία της, ήταν μιά ελπίδα για το αθηναϊκό πεδίο. Ήταν.